Bosfor

Bosfor boğazı
İstanbul Boğazı
Bosfor boğazının kosmosdan görünüşü
Ümumi məlumatlar
Uzunluğu	29.9[1]
Ən böyük dərinliyi	120 m
Yerləşməsi
41°07′10″ şm. e. 29°04′31″ ş. u.
Ölkə	Türkiyə
Bosfor boğazı
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bosfor (türk. İstanbul Boğazı və ya türk. Boğaziçi) — Qara dəniz və Mərmərə dənizini bir-birləri ilə əlaqələndirən su keçidi.^[1] Bosfor boğazı ümumi olaraq şimal-şərq və cənub-qərb istiqamətində uzanır və İstanbul şəhərini Avropa tərəfi və Asiya tərəfi (Anadolu tərəfi) olmaqla iki hissəyə ayırır. Boğazın hər iki tərəfində mövcud olan məskunlaşma ərazisi "Boğaziçi" olaraq adlandırılır. Bosfor boğazı Mərmərə dənizi və Dardanel boğazı ilə birlikdə Türk boğazlarının siyahısına daxil edilmişdir. Boğaz Avropa və Asiya qitələrini bir-birlərindən ayıran təbii sərhədlərdən biri olaraq qəbul edilir. 1 may 1982-ci il tarixində qüvvəyə minən İstanbul Liman Nizamnaməsinin qərarına əsasən Bosfor boğazının şimal sərhədi Anadolu mayakını Rumeli mayakına birləşdirən xətt, cənub sərhədi isə Axırqapı mayakını Kadıköy İnciburnu mayakına birləşdirən xətt olaraq təyin olunmuşdur.^[2]

Boğazın sahilləri tarix boyunca müxtəlif sivilizasiyalar yaradan xalqların məskunlaşdığı ərazi olmuş, e.ə. 685-ci ildə Meqаrаdan gələn yunanların hal-hazırda tarixi yarımada olaraq adlandırılan ərazidə şəhər dövləti yaratması ilə inkişaf edərək böyüməyə başlamışdır.^[3] Boğaz həm Böyük Roma İmperiyası, həm Şərqi Roma İmperiyası, həm də Osmanlı İmperiyasının paytaxtı olan və hal-hazırda Türkiyənin ən böyük şəhəri olan İstanbulun rəmzlərindən biridir. Bosfor boğazı həm şəhərin, həm də ölkənin ölkə xarici təqdimatlarında əsaslı rəmzlərindən biri kimi istifadə edilir.

Beynəlxalq dəniz nəqliyyatının həyata keçirilə biləcəyi ən dar keçid xüsusiyyətinə sahib olan Bosfor boğazının üzərində 15 iyul Şəhidlər, Fateh Sultan Mehmet və Yavuz Sultan Səlim adlı asma körpülər mövcuddur. Bu körpülər İstanbulun hər iki tərəfini əlaqələndirir, həmçinin Avropa tərəfi və Asiya tərəfi arasında keçid nöqtəsi yaradır. İstanbul xalq nəqliyyatının əsas nöqtələrindən biri olan Bosfor boğazında qitələrarası nəqliyyat dəniz avtobusları, yük, maşın və sərnişin aparan bərələr, şəhər xətləri dəniz paroxodları və sərnişin motosiklləri ilə əlaqələndirilir.

Bosfor boğazı Qara dəniz sahilində yerləşən Bolqarıstan, Gürcüstan, Rumıniya və Ukrayna üçün Aralıq dənizinə səyahət etmənin yeganə yoludur. Dardanel boğazı və Mərmərə dənizi ilə birlikdə Bosfor boğazının suverenlik haqları 20 iyul 1936-cı il tarixində imzalanan Boğazlar müqaviləsi ilə təyin olunmuş qaydalar əsasında Türkiyəyə aid olmuşdur.

1. ↑ ^{1 2} Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; ReferenceA adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
2. ↑ "Bosfor boğazı və Mərmərə dənizi, ümumi məlumat" (türk. ). www.istanbulcevor.gov.tr. 2011-07-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
3. ↑ "The early history of Constantinople" (ing. ). www.logoi.com. 2015-11-18 tarixində arxivləşdirilib.